![رویکردهای نو به Øکمرانی آب](http://images.hamshahrionline.ir/images/2017/8/position36/17-8-16-202657ab-451.jpg)
رویکردهای نو به Øکمرانی آب
اقتصاد > انرژی - Ù…Øمد ارشدی:شرایط خطیر Ùˆ سرنوشت‌ساز ایران‌زمین از Ù„Øاظ اقتصادی، اجتماعی، هیدرولوژیکی Ùˆ اجتماعی در آستانه آغاز به‌کاراقتصاد > انرژی - Ù…Øمد ارشدی:
شرایط خطیر Ùˆ سرنوشت‌ساز ایران‌زمین از Ù„Øاظ اقتصادی، اجتماعی، هیدرولوژیکی Ùˆ اجتماعی در آستانه آغاز به‌کار دولت دوازدهم، جامعه را در معرض این پرسش قرار داده Ú©Ù‡ آیا دولت آتی با اتخاذ رویکرد مناسب، ایران را به سلامت از خطر آب گذر خواهد داد یا با تکیه بر رویه‌های قبلی باعث وخیم‌تر شدن این مسئله در ایران خواهد شد؟
ازجمله كنش هاي صورت گرÙته براي Ø·Ø±Ø Ùˆ Ú¯Ùت ÙˆÚ¯Ùˆ بر سر اين پرسش، نشستي بود كه تØت عنوان «Ø¢Ø¨ Ùˆ رويكردهاي نو در آستانه آغازكار دولت دوازدهم» با همكاري 4 نهاد؛ انجمن ايراني مطالعات Ùرهنگي Ùˆ ارتباطات، انديشكده تدبير آب ايران، انجمن جامعه شناسي ايران Ùˆ خانه انديشمندان علوم انساني در تاريخ 16مردادماه برگزار شد. يادداشت Øاضر برگرÙته از مباØØ« اين نشست است.
- ميدان عملي كه كوچك تر مي شود
به دليل تØولات جمعيتي، اجتماعي، اقتصادي Ùˆ Ù…Øيط زيستي ناشي از رويكرد نادرست Øاكم بر توسعه كشور، منابع آب در بعد كميت Ùˆ كيÙيت به مرØله Ùوق العاده خطير Ùˆ سرنوشت ساز رسيده است. هشدارهاي اوليه به بيش از 2 دهه قبل برمي گردد Ùˆ تكرار آنها چندان مورد توجه قرار نگرÙت. با پيشرÙت گام به گام «Ø¨Øران آب» Ùˆ بروز تبعاتش در كشور، «ØºÙلت» در مواجهه با پيامدهاي گسترده Ùˆ غيرقابل چشم پوشي آشكار شد. نمونه هايي از غÙلت هايي كه در مسئله آب صورت گرÙته شامل:
1-عبور از مديريت عرضه آب به مديريت تقاضاي آب: عدم آمادگي Ùˆ ايجاد زمينه هاي كنترل رشد شتابان Ùˆ اÙسارگسيخته تقاضا براي آب Ùˆ عدم تغيير جهت گيري مديريت كلان توسعه كشور با ورود به دوران Ù…Øدوديت آبي
2-تعري٠دقيق مسئله Ùˆ شكل دهي يك بينش مسلط اجتماعي درست در Øوزه آب كه باعث Ùروكاستن مسئله آب به شبه مسئله يا آسيب Ùˆ دنبال كردن راه ØÙ„ هاي ضربتي نشود.
3-درنظر گرÙتن همه زيرسيستم هاي آب، شامل سيستم هاي اقتصادي- اجتماعي، اداري- Øقوقي، سياسي Ùˆ طبيعي با ديد Ùراگير Ùˆ يكپارچه در كنار سيستم طبيعي آب
4-ايجاد بستر مناسب براي اجتماعي كردن آب Ùˆ مشاركت گسترده مردم به عنوان مولÙÙ‡ ذاتي مديريت آب به صورت متشكل Ùˆ سازماندهي شده.
براي ساماندهي وضعيت كنوني، نيازمند بازسازي Øكمراني آب Ùˆ تجديدنظر كامل در شيوه هاي گذشته مديريت آب، همچنين اتخاذ رويكرد نو Ùˆ متكي به استÙاده از سرمايه اجتماعي هستيم. درصورتي كه دولت بعدي بخواهد ادامه سياست هاي گذشته را در پيش بگيرد، 4 مكانيسم Ù…Øدود كننده خواهد داشت: اول گران تر شدن تأمين آب اضاÙÙŠØ› به Ù„Øاظ شرايطي كه در عرضه تأمين آب پيش آمده، براي تأمين هر مترمكعب آب اضاÙÙŠ بايد منابع مالي، اقتصادي Ùˆ زيست Ù…Øيطي بيشتري را صر٠كند.
هزينه مالي هر مترمكعب آب به قيمت ثابت امروز، براي سدهاي نسل اول ٥٠ريال بود Ùˆ امروز اين مبلغ ٥هزار ريال است؛ يعني ١٠٠برابر بيشتر. اين رقم در سال٧٥، ١٧برابر بوده است. اين يك Ù…Øدوديت بسيار بزرگ است. دومين مورد، رشد مهار نشده تقاضا براي آب است؛ در تمام نقاط ايران براي درياÙت آب بيشتر تقاضاي بسيار زيادي وجود دارد. موضوع بعدي Ùشار Ùقر Ùˆ نابرابري است كه مقاومت مي كند Ùˆ Ù…Øيط زيست را مورد تعرض قرار مي دهد Ùˆ چهارمين عامل هم دشوارشدن ارائه راه ØÙ„ هاي جايگزين است.
- ايجاد عزم سياسي Ùˆ ملي براي ØÙ„ مسئله
اعلام يك دهه به عنوان همكاري ملي آب: در اين دهه همه نهادهاي دولتي، خصوصي Ùˆ مدني بايد با تمركز بر مسئله آب به شناخت دقيق مسئله آب، دلايل بروز آن Ùˆ راهكارهاي ممكن براي خروج از آن تمركز كرده Ùˆ يك همكاري ملي شكل بگيرد. تقويت Øس همدلي Ùˆ Ú¯Ùت وگو، همبستگي Ùˆ اجتماعي كردن مسئله آب:
بازكردن درهاي تصميم گيري روي ذينÙعان Ùˆ گروداران Ùˆ Ú¯Ùت Ùˆ Ú¯Ùˆ درباره مسائل آب Ùˆ رسيدن به تواÙÙ‚ جمعي درباره شرايط Ùˆ سياست ها Ùˆ Ù†Øوه اجراي آنها بسيار تعيين كننده است. بايد براي آب در ايران، به عنوان مسئله اجتماعي Ùˆ نه به عنوان آسيب اجتماعي، باب Ú¯Ùت وگوي عمومي باز بماند. تشخيص مناÙع Øاصل از آب Ùˆ تعديل مناÙع گروهي Ùˆ Ùردي در مسير Ù…ØµØ§Ù„Ø Ù…Ù„ÙŠ از مولÙÙ‡ هاي كليدي در ايجاد همكاري ملي Ù…Øسوب مي شود.
ايجاد بستر مناسب براي رسانه ها، نهادهاي مدني Ùˆ شبكه هاي اجتماعي Ùˆ Ùعال كردن ظرÙيت بالقوه آنها: تغيير نگاه دولت به رسانه ها در ايجاد Ùهم مشترك در مسئله آب با تقويت نقش كنشگري Ùˆ تسهيل گري خود در جلب مشاركت مردم Ùˆ پركردن شكا٠بين دولت Ùˆ ملت
- ايجاد نهادهاي همكاري ملي
تعري٠درست مسئله Ùˆ توزيع مسئوليت ها: اگر به دنبال رويكردهاي نو هستيم، رويكردمان بايد مبتني بر توزيع مسئوليت باشد كه بار سنگين اين موضوع برعهده دولت است تا جامعه Ùˆ نهادهاي مدني Ùˆ رسانه ها. راهبرد جديد به Ù„Øاظ نظري بايد Ú¯Ùت وگومØور Ùˆ مبتني بر آگاهي رساني درست Ùˆ Øساس كردن جامعه باشد، به گونه اي كه مردم سهم Ùˆ نقش خود را پيدا كنند.
همكاري هاي بين رشته اي: تلقي از مسئله آب به مثابه «Ù¾Ø¯ÙŠØ¯Ù‡ اجتماعي تام»ØŒ مستلزم توجه به ابعاد گوناگون تاريخي، جغراÙيايي، سياسي، Ùرهنگي، اقتصادي Ùˆ.... آن Ùˆ در نتيجه گسترش نگرش ميان رشته اي براي ياÙتن راهكارهاي برون رÙت از مسئله كمبود آب Ùˆ همكاري دانش آموختگان Ù…Øيط زيست، اقتصاد، جامعه شناسي، Øقوق، علوم سياسي، علوم پايه Ùˆ رشته هاي Ùني Ùˆ مهندسي است.
- رويكردهاي اقتصاد Ù…Øور
توسعه روستايي Ùˆ كاهش Ùقر: بايد به اين درك نايل شد كه روستاييان Ùˆ كشاورزان بيش از الزامات رعايت Ù…Øدوديت هاي منابع طبيعي، تØت تأثير مشكلات سرمايه گذاري، خطرات مؤثر بر برداشت Ù…Øصول Ùˆ علائم بازار قرار دارند. توسعه روستاها Ùˆ ايجاد اشتغال مولد جايگزين براي روستاييان، ارتقاي بهره وري آب در بخش كشاورزي Ùˆ توسعه زنجيره ارزش توليد كشاورزي تا مصر٠كننده، مي تواند از نشانه هاي توجه به ريشه هاي ويژه Ùˆ متÙاوت مشكلات آب كشور تلقي شود. بازسازي Øكمراني شركت هاي كارگزاري بخش آب:
عوامل انگيزشي اقتصادي شامل قيمت گذاري آب، نظام تعرÙÙ‡ Ùˆ يارانه، آب Ùˆ Ùاضلاب Ùˆ آلودگي ها، بازار آب، تسهيلات كم بهره Ùˆ تدابيري كه بايد همزمان با تغيير ساختار شركت هاي كارگزار مورد توجه قرار گيرد. تغييرات ساختاري بايد با توجه به رويكرد جامعه Ù…Øور Ùˆ Øضور Ùعال بخش خصوصي، Ø´Ùا٠سازي ØŒ پاسخگويي Ùˆ گردش آزادانه اطلاعات باشد.
- تØليلگر مسائل آب