خبرگزاری فارس- مهناز سعیدحسینی: بدون تعارف باید بگویم انتشار بعضی کتاب‌های سطحی و دم دستی درباره دفاع مقدس باعث شده است کمی با دقت و وسواس بیشتری

خبرگزاری فارس- مهناز سعیدحسینی: بدون تعارف باید بگویم انتشار بعضی کتاب‌های سطحی و دم دستی درباره دفاع مقدس باعث شده است کمی با دقت و وسواس بیشتری کتاب‌های این حوزه را در دست بگیرم و غالبا اگر این کتاب‌ها نام پژوهش را هم یدک بکشند، متاسفانه این بدبینی مقداری بیشتر هم می‌شود. اما اخیرا کتابی درباره دفاع مقدس آن هم در حوزه پژوهش منتشر شده است که هم کتاب خوبی است و هم وادارتان می‌کند که به اطرافتان عمیق‌تر و بهتر نگاه کنید.

صحبت از کتاب «راز جعبه آینه» است، همین کتابی که اخیرا دفتر مطالعات جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی به قلم محمدجواد مدرسی منتشر کرده است. کتابی درباره همین سازه‌های آلومینیومی بالای مزار شهدا که بارها و بارها همه ما از کنارشان عبور کرده‌ایم و ولی هیچ کدام به دقتی که نویسنده این کتاب به آنها نگاه کرده، به آنها نگاه نکرده‌ایم. باورتان می‌شود کسی بتواند 170 صفحه درباره همین جعبه آینه‌های به ظاهر معمولی مطلب بنویسد و این مطالب این قدر عمیق و جالب باشد که بخواهید تا انتهای کتاب با آن همراه باشید و کتاب را بر زمین نگذارید؟ من به شخصه هرگز و هرگز فکر نمی‌کردم این جعبه آینه‌ها که حتی اسم مشخصی هم بین افراد مختلف ندارند و هر کسی به نامی از آنها سخن می‌گوید، این همه حرف برای گفتن داشته باشند و حتی با ورق زدن کتاب و نگاه کردن به تصاویری که در کتاب آمده، آن قدر متاثر شوید و آن قدر در حس و حال افرادی که این نمادهای هنری را خلق کرده‌اند، شریک شوید که گمان کنید هیچگاه دفاع مقدس را از این زاویه ندیده بودید و این زاویه دید چه قدر نو است و چه قدر حرف برای گفتن دارد.

 

زاویه دید جعبه آیینه‌ها، از زاویه روایت مادران شهید است، روایتی به شدت زنانه و متفاوت از 8 سال جنگ. حتی نگاه کردن به چهره‌های متفاوتی که در قاب این جعبه‌ آیینه‌ها آرام گرفته‌اند، پرده‌های تور و گل‌هایی که درون جعبه‌ها نشسته‌اند و از آن مهم‌تر مراقبت‌های هفتگی مادرانی که مثل فرزندانشان از این جعبه آینه ‌ها مراقبت می‌کنند، قطعا بر شما تاثیر می‌گذارد و وادار می‌شوید برای چند ساعت، چند روز و حتی خیلی بیشتر از این زمان‌ها به این قضیه فکر کنید و نگاه این همه شهید و هنر این همه مادر را در ذهنتان مرور کنید. عکس‌های متناسب و خوبی هم که در کتاب آمده، به تاثیرگذاری بیشتر موضوع کمک می‌کند.

همان طور که گفتم این کتاب، کتابی عمیق است. نویسنده درباره چیزهایی بحث می کند که شاید پیش از این کمتر به آنها فکر کرده بودید. اینکه فقدان دقیقا چیست؟ چرا بعد از فوت یک نفر اشیاء و وسایل رنگ و بوی دیگری می‌گیرند و به تعبیر بهتر معنای تازه‌ای پیدا می‌کنند و نشانه‌ای می‌شوند برای فرد درگذشته؟ چرا برای شهید یک خانه نمادین بالای قبر می‌سازند؟ ماجرای این آینه‌ها و این پرده های داخل جعبه‌ها چیست؟ چرا بسیاری از این جعبه‌ها مانند خانه‌ها شیروانی دارند و مثلثی هستند؟  و بسیاری از چراهای دیگر که تنها با خوب فکر کردن و عمیق دیدن می‌توانید جوابشان را با کمک این کتاب پیدا کنید.

همچنین نویسنده بحث مفصلی دارد که قبرهای یک شکل و افقی مردگان معمولی و این جعبه‌ آینه‌های ایستاده بر فراز قبور چه تفاوتی دارند و اولی راهی است برای فراموش کردن دنیای مردگان و دومی نمادی است برای زنده و حی بودن شهید در بین ما و خودتان به نتیجه همسان سازی این قبور، نابود کردن جعبه‌ آینه‌ها و سنگ قبرهای همسانی که در بعضی گلزارهای شهدا جای جعبه آینه‌ها را گرفته‌اند، فکر کنید...

 

در قسمتی از کتاب می‌خوانیم:

«تاکنون نه تنها پژوهشی درباره جعبه آینه صورت نگرفته، بلکه به نظر می‌رسد حتی به چشم هم نیامده است. در بی توجهی به یک پدیده همین بس که آن پدیده نام مشخصی نداشته باشد. آخر جعبه آینه چه پیشینه، چه ویژگی، چه شکل و چه کاربردی دارد که توجه نهادهای پژوهنده را به خود جلب کند؟ معمولاً نزد چنین نهادهایی، مسائل مربوط به ساحت انسانی افراد، آن هم برای دوره زمانی کوتاه، اهمیت چندانی ندارد. این نهادها بیشتر به دنبال امور تبلیغاتی اند تا امری صمیمی. جعبه آینه امری صمیمی است؛ یعنی در نگاهی گذرا، هم بیش از حد فردی است و هم به ظاهر نامنظم و سازمان نیافته؛ چیزی بدیع که زمانی خارج از نظام نظارت و طبقه بندی، رشد کرده و به بلوغ رسیده است. امروز می توان به جرئت گفت که جز مسائل لجستیک، تکنولوژیک و استراتژیک سیاسی، هرآنچه تلاش می‌شود به زبانهای مختلف درباره دفاع مقدس ایرانیان گفته شود، در جعبه آینه متجلّی است. در این جعبه آینه‌های ایستاده، به همان میزان که زیبایی شناسی امر زنانه دفاع در جنگ رسوخ و گسترش پیدا کرده است، مفاهیم یگانه‌ای چون صبر و خلاقیت نیز متجلی شده است. جعبه آینه آشکارکننده وجه شاعرانه وشریفی است که در فرایند آن مدافع نشان می‌دهد که چگونه ایستادن بر مرزهای خانه، پیش از آنکه نوعی استراتژی نظامی باشد، واکنشی مادرانه است.

 تاکنون برای جعبه آینه - جعبه ای که معمولاً روی قبرشهید قرار دارد- نامهای مختلفی به کار رفته است؛ نام هایی همچون ویترین، قاب، پنجره، جعبه و نام‌های جدیدتر و جانیفتاده ای مانند خانه شهید، پایگاه عشق و نظرگاه عشق اما با وجود همه این نام ها، باز همچنان این شیء فلزی که به شکل جعبه‌ای عمودی روی چهارپایه سرقبر هر  شهید قرار گرفته، نام مشخصی ندارد. نداشتن نام و هویت مشخص از زمان شکل گیری، همزمان به این جعبه دو وجه متفاوت داده است: شکوهش در این است که این شی تا کنون بی هیچ هویت مشخص و سازمان داده شده ای، هستی بی نامش را تداوم بخشیده و خود را زنده و اثر گذار نگه داشته است. اسفناکی‌اش هم از بی توجهی به امری است که تقریبا همه نشانه‌های دفاعی مقدس را در خود گردآورده است...»

دفتر نشر معارف کتاب «راز جعبه آینه» را در 171 صفحه مصور رنگی با قیمت 20هزار تومان منتشر کرده است.

انتهای پیام/و